Geld weggeven maakt gelukkig, geldgebrek maakt dom

 

Ruzie over geld is de belangrijkste reden voor echtscheiding, zo concludeerden Amerikaanse onderzoekers in 2012, nadat ze zeven jaar lang 4500 echtparen hadden gevolgd. Niet de kinderen, het huishouden of seks, maar geld blijkt het vaakst de splijtzwam in een relatie. Het maakt niet uit of de stellen veel of weinig hebben te besteden, in alle inkomensgroepen wordt het meest verhit over geld gediscussieerd. Geld symboliseert macht, vertrouwen en zekerheid, en dat kan zomaar omslaan naar afhankelijkheid, wantrouwen en onzekerheid.

In psychologisch opzicht is geld een drug, schrijft de Britse psycholoog en BBC-radiopresentator Claudia Hammond. De belofte van geld maakt dat er gebieden in de hersenen worden geactiveerd die met genot worden geassocieerd. Geld is niet zozeer fysiek verslavend, maar we voelen ons er wel zeer toe aangetrokken, bovendien is het een hulpmiddel: een manier om dingen te krijgen die we graag willen. Hoe verhouden we ons tot geld?, vraagt Hammond zich af. Hoe denken we over geld en hoe gedragen we ons financieel?

In De kracht van geld komt de hele financiële huishouding voorbij: dat je niet gelukkig wordt van een grote prijs in de loterij, dat bonussen maar één keertje werken en dat geld soms demotiveert. Dat de gelukkigste mensen degenen zijn die het grootste deel van hun inkomen aan anderen geven. Dat vrouwen aan ‘troost-shoppen’ doen en mannen financieel meer  risico’s nemen. En, de centrale stelling van het boek: dat we irrationeel met geld omgaan. Je zoekt uren op internet naar het goedkoopste kaartje voor een trein- of vliegreis, om uiteindelijk een paar euro te besparen. Of, je rijdt een kwartier om naar een winkel omdat daar wc-papier in de aanbieding is, maar als je een nieuwe winterjas moet hebben haal je het wel uit je hoofd om voor zo’n kleine besparing naar de andere kant van de stad te rijden.

Niet irrationeel, maar wel zorgwekkend, zijn de onderzoeken die aantonen dat mensen dom worden van geldgebrek. Wie de hele dag nadenkt over hoe hij zijn financiële problemen kan oplossen, heeft geen mentale energie over om aan andere dingen te denken of om nieuwe dingen te leren. Mensen met geldzorgen hebben weinig bandbreedte in hun hersenen over om zich op andere zaken te concentreren, stelt Hammond. De impact van geldgebrek op het denkvermogen is te vergelijken met 80 procent van het effect van een hele nacht zonder slaap. Bovendien leiden geldzorgen tot een verhoogd niveau van het stresshormoon cortisol, dat het denken negatief beïnvloedt.

In bijna 400 pagina’s ordent de psycholoog de 263 experimenten die ze voor dit boek heeft bestudeerd. Deze enorme hoeveelheid haalt de vaart uit het boek, iets waarvan Claudia Hammond zich kennelijk bewust is, als ze op de helft van het boek de lezer betuttelend toespreekt: ‘Ik hoop dat je het allemaal nog kunt volgen.’  

Suzanne Weusten

Dit artikel is gepubliceerd in de Volkskrant van 25 maart 2017 en kreegdrie sterren

Claudia Hammond, De kracht van geld. Een psychologische verkenning. Atlas Contact, 2017.

384 pagina’s. Vertaald uit het Engels door Ralph van der Aa. € 24,99.